Ga direct naar inhoud

Deel via social media

Nieuw boek: Wisseling van de wacht, Een nieuw leven voor de Hollandse Waterlinies

1 november 2022

In Wisseling van de wacht worden de beide waterlinies voor het eerst samen beschreven: zowel de ontwikkelingsgeschiedenis als de creatieve aanpak van ontwerpers, ondernemers, bestuurders en de vele vrijwilligers. Unieke dronefoto’s tonen hoe natuur, recreatie en bedrijvigheid dit fascinerende linielandschap nieuw leven inblazen.

Wisseling van de wacht brengt voor het eerst de transformatie in beeld van zowel de Stelling van Amsterdam als de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De beide waterlinies zijn sinds vorig jaar gezamenlijk tot Unesco-werelderfgoed verklaard. De gordel van bijna honderd monumentale forten die zich door het waterrijke landschap van West-Nederland slingert, vertelt het unieke verhaal over hoe ons land zijn verdediging organiseerde met een ingenieus watersysteem en indrukwekkende bouwwerken.

Het grootste rijksmonument van Nederland verandert
Het behoud van het erfgoed gaat de laatste decennia meer en meer over in een koers naar vernieuwing, zowel in het beheer als het gebruik. De voorheen in het groen verscholen linie is nu grotendeels opengesteld. Het nieuwe gebruik – vaak met recreatieve functies en kleinschalige bedrijvigheid – gaat gepaard met aanpassingen aan de gebouwen zelf en aan de omgeving. Een uitdaging voor architecten, landschapsarchitecten en andere ontwerpers om eigentijdse oplossingen te verzinnen die zich voegen zich in de historische omgeving. Met liefde en creativiteit zijn aansprekende vernieuwingen gerealiseerd: lichtstraten en vensters brengen licht, bruggen en uitzichtpunten ontsluiten de terreinen. Terrassen vinden hun plek tussen de oude karakteristieke gebouwen en aan het water. Soms is het landschap heringericht met een hoofdrol voor het water. Soms is ook bewust niets gedaan om de natuur en de rust voorrang te geven.

Ontwikkelingsgeschiedenis compleet belicht
In Wisseling van de wacht wordt zowel de ontwikkelingsgeschiedenis beschreven, als de creatieve aanpak van ontwerpers, ondernemers, bestuurders en vele vrijwilligers.
Met esssays, columns, interviews en beschrijvingen per fort krijgt de lezer een compleet overzicht van alle forten en veranderingen die plaatsvonden. Prachtige (drone)foto’s tonen hoe natuur, recreatie en bedrijvigheid dit fascinerende linielandschap nieuw leven inblaast.
Historische kaarten en handgetekende kaarten laten zien hoe de tientallen forten, kastelen en vestigingen en een grote hoeveelheid aan dijken en sluizenvestigingen in het landschap liggen en met elkaar verbonden zijn.
Wisseling van de wacht toont – op prachtige wijze – alle aspecten van het nieuwe leven van de Hollandse Waterlinies.

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door financiële steun van Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Unesco-Werelderfgoed Hollandse Waterlinies, Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen Stichting.

Wisseling van de wacht, nieuw leven voor de Hollandse Waterlinies
Redactie: Eric Luiten en Harry Harsema
Teksten: Eric Luiten, Fred Feddes, Yttje Feddes, Marc Nolden, Mark Hendriks, Bernard Colenbrander, Martine Bakker, JaapJan Berg, Peter-Paul Witsen, René Ros en vele anderen
Fotografie: Jeroen Bosch, Daphne de Bruijn en anderen

Dit boek is leverbaar vanaf 3 november en kost € 49,50.

Het boek is verkrijgbaar bij Uitgeverij Blauwdruk: Wisseling van de wacht Nieuw leven voor de Hollandse Waterlinies

Kijk bij de veelgestelde vragen of maak een keuze hieronder.

U kunt nog 250 karakters intypen
Ben je geen robot? Los dit simpele sommetje op: *
12 + 10 =
Ook de gratis nieuwsbrief van de Stelling van Amsterdam ontvangen?
Schrijf je in  
naar boven

Begaanbaar deel van een inundatie in de vorm van een hooggelegen terrein, een weg, (spoor)dijk of een waterweg.

Verdedigingswerk dat een acces verdedigt

Onderstel voor een vuurwapen

Ook wel bolwerk. Vijfhoekige uitbouw van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Samenvoeging van een aantal stukken geschut in één organisatie.

Door een aarden wal van de vijand afgeschermde weg waarlangs manschappen en materieel konden worden verplaatst.

Het door metselwerk, beton of grondlaag bestand zijn van een gebouw tegen geschutsvuur.

Beschutte plek van waaruit de verdedigers de vijand kunnen bestoken.

Granaat gevuld met hoogexplosieve springstof.

Een (lage) uitbouw in een gracht van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Ook wel schotbalksluis. Tijdelijke waterkering, door het stapelen van balken in uitsparingen, om het water van een inundatie tegen te houden.

Militaire oefening

Zijwaarts gericht vuur.Groot flankement: ondersteunend vuur naar de nevenforten. Klein flankement: vuur dat de eigen omgeving van het verdedigingwerk bestrijkt.

Naar de vijand gericht deel van een verdedigingsweg.

Een onderdeel van het leger dat o.a. als taak heeft om tijdelijke en permanente verdedigingswerken te bouwen. De naam is afgeleid van het Franse woord ingenieur.

(houten) Loods waarin artillerie- en geniemateriaal werd opgeslagen.

Verzamelnaam voor vuurmonden.

Flauw aflopend talud dat buiten de fortgracht ligt en dat vanaf de frontwal met vuur kan worden bestreken.

(Betonnen) onderkomen voor manschappen, in de jaren ’30 onder andere toegevoegd aan het oostfront van de Vesting Holland.

Pantserkoepel die tijdens het geven van vuur omhoog wordt geheven om in rust weer te verzinken en onzichtbaar te worden.

Tabel die is aangebracht naast de geschutsopening om de bedieners van het geschut inzicht te geven in afstanden tot de doelen en de daarmee samenhangende geschutshoeken.

Onderwaterzetting waarmee een vijand op afstand wordt gehouden.

Ook wel inlaatsluis. Sluis die is aangelegd met als doel om water in een bepaald gebied in te laten.

Ruimte die tegen vijandelijk vuur is gedekt en die is voorzien van een schietgat waarachter een vuurwapen wordt opgesteld.

Van de vijand afgekeerde zijde van een verdedigingswerk.

In de forten van de Stelling van Amsterdam is het een kazemat aan de keelzijde van een fort waarmee flankerend vuur op het voorterrein van de buurforten wordt gegeven en van waaruit de keelzijde wordt verdedigd.

Wet van januari 1853, waarin beperkingen waren opgenomen met betrekking tot het bouwen in de nabijheid van verdedigingswerken, de zgn. verboden kringen, om een vrij schootsveld te waarborgen.

Lineair stelsel van samenhangende verdedigingwerken.

Batterij die in de onmiddellijke nabijheid van een verdedigingswerk ligt en die taken uitvoert die vallen onder dit verdedigingswerk.

Waterzuiveringsinrichting die de kwaliteit van het drinkwater verbetert door er ijzer aan te onttrekken.

Stelling waarin terugtrekkende troepen kunnen worden opgenomen.

Batterij die achter pantserplaten is opgesteld.

Fort met één of meerdere gepantserde geschutsopstellingen.

Draaibare gepantserde geschutsopstelling.

Geschut voor frontaal vuur over grote afstand, direct gericht op de vijandelijke posities.

Vuur dat er op is gericht om vijandelijke artillerie uit te schakelen

Eenvoudig (tijdelijk) verdedigingswerk met kleine bezetting.

Ondergrondse, bomvrije verbindingsgang.

Laatste toevluchtsplek voor de verdedigers binnen een verdedigingswerk, dat zelfstandig kan worden verdedigd.

Bomvrije bergplaats voor geschut of ander onmisbaar materieel.

Gedeelte van en terrein dat onder vuur kan worden genomen.

Open binnenruimte van een fort.

Grondplan of plattegrond.

Benaming van het verband dat in 1922 ontstond door de samenvoeging van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Stelling van Amsterdam en het zuidelijk rivierenfront.

Wet van 18 april 1874 waarin de vestingwerken werden bepaald die deel uit gingen maken van de landsverdediging.

Aarden ophoging rond een verdedigingswerk, voorzien van een borstwering.