Ga direct naar inhoud

De Krayenhoff Fortenfietsroute

fietsroute(47 km)

Naar het route-overzicht
Fietsen van Haarlem via Spaarndam richting Halfweg en Amsterdam.
print pdf export

Geef aan welk onderdeel u wilt meenemen bij het afdrukken:

Onderdeel *

Geef aan welk onderdeel u wilt meenemen in de PDF:

Onderdeel *
Toon QR

Route openen op jouw telefoon

Wil je deze route openen op je telefoon?
Scan dan de QR-code met een QR Code Scanner.
Heb je nog geen QR Code Scanner op je telefoon? Ga dan naar de App store voor een iOS QR-app of Play store voor een Android QR-app.

Omschrijving

Deze fietsroute gaat van Haarlem via Spaarndam richting Halfweg en Amsterdam. Vanaf daar keert u via de rand van de Haarlemmermeer weer terug naar Haarlem.

De Krayenhoffroute voert langs forten die op plekken liggen waar eerst de Posten van Krayenhoff lagen, een voorloper van de Stelling van Amsterdam. Deze tussen 1805 en 1810 aangelegde aardwerken rond Amsterdam werden zo genoemd naar de ontwerper, de bekende genieofficier Generaal Krayenhoff. Beginnend in Haarlem, ook wel genoemd Vlaamse stad van het Noorden, kunt u een route fietsen die voert langs Spaarndam, Spaarnwoude, Amsterdam Osdorp, Amsterdam Sloten, Halfweg, Zwanenburg en Vijfhuizen. Naast het Fort benoorden Spaarndam en het Fort bezuiden Spaarndam kunt u het sluizencomplex bekijken en komt u langs De Oude Molen, Fort bij Penningsveer, Fort Liebrug en Fort bij Vijfhuizen.

Fietsknooppunten op deze route

23
24
31
10
15
16
38
35
91
28
26
26
27
79
75
88
50
87
33

Overige bezienswaardigheden

  • 1Oudeweg met sluizen
    Het fort bij Penningsveer had tot taak de voorgelegen Oudeweg met de sluizen te bewaken. Het sluizencomplex bij fort Penningsveer ligt aan de frontzijde van het fort. Herkenbaar zijn de schotbalksponningen.
  • Het Gemeenlandshuis
    2Het Gemeenlandshuis
    Het Gemeenlandshuis van het Hoogheemraadschap van Rijnland is gebouwd in 1641 en was de woonplaats van de opzichter. Nu is het de woning van de dijkgraaf. (foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
  • 3Sluizencomplex Spaarndam
    Let op de hoge zeedeuren. De noordzijde stond tot 1865 nog in verbinding met de Zuiderzee.
    Al in de 13e eeuw lagen hier sluizen. Spaarndam kent alle vormen van waterbeheersing, die in Nederland zijn toegepast. De dam die het Spaarne afsluit met de dijk. Vervolgens van oost naar west; de Grote Schutsluis uit 1898 (eerste bouw 1567), de Woerdersluis (een spuisluis uit 1611), de Kolksluis (de oudste schutsluis in Spaarndam, sinds 1927 buiten gebruik), de Boezemsluis (een spuisluis uit 1843), de Kleine Sluis (een schutsluis uit 1519, die in 1806 werd vernieuwd en omstreeks 1900 werd gedempt),
  • Spaarndam
    4Spaarndam
    De Positie van Spaarndam is een zware verdedigingswal gelegen aan de westzijde van Spaarndam met op de uiteinden de forten benoorden Spaarndam en bezuiden Spaarndam. De Positie diende ter verdediging van de achterliggende sluizen en gemalen. Deze waren van belang om de inundatie te kunnen beheersen. In de Napoleontische tijd lagen hier al de Posten van Krayenhoff. In 1917 werden op de wal loopgraven aangelegd en aan de achterzijde in de wal schuilplaatsen gebouwd. Ook de voorliggende betonwerken dateren uit die tijd. Na beëindiging van de Eerste Wereldoorlog in 1918 is men gestopt met de aanleg hiervan.Vandaar dat vele gebouwtjes niet voorzien zijn van gronddekking.
  • 5Kruitmagazijn
    Aan de Kerkweg 18 ligt het kruitmagazijn dat dateert uit 1870. Op deze plaats werd in 1810 voor de Posten van Krayenhoff een kruitmagazijn gebouwd.
  • 6Werk aan het Zwet
    Werk aan het Zwet is een onderdeel van de Posten van Krayenhoff (1810). In 1839 werd de batterij doorsneden door de spoorlijn, waardoor het zuidelijk deel is verdwenen. Aan de noordzijde is een drietal sokkels met stalen affuit te zien voor luchtafweergeschut. Deze zijn in 1927 geplaatst. Ze hebben slechts kort gefunctioneerd wegens te snelle slijtage van het kanon.
  • 7Sluizencomplex bij Halfweg
    Het sluizencomplex bij Halfweg (12) is één van de oudste uitwaterende complexen van Nederland. Over één van de sluizen ligt nog de oude gietijzeren spoorbrug uit 1868. In 1839 lag hier de eerste spoorlijn in Nederland, die liep van Amsterdam naar Haarlem.
  • 8Damsluis
    Ten Zuidoosten van Halfweg bij Zwanenburg ligt een damsluis. Met de damsluizen in de Haarlemmerringvaart bij Vijfhuizen, in de Fuikvaart, in de Haarlemmervaart bij Halfweg (niet meer aanwezig), de Oude en Nieuwe Sluis bij Penningsveer en het sluizencomplex bij Halfweg vormde deze de afzonderlijke Liedeboezem. Deze damsluizen sloten met behulp van schotbalken de waterwegen af om zo, een inundatie, een beheersbaar watergebied te vormen. Werd dit niet gedaan, dan kon de aanvaller het waterpeil van de inundaties door dijkdoorgraving of afdamming verlagen of verhogen. De nabij gelegen forten zijn zodanig gesitueerd dat zij de sluizen konden beschermen.
  • 9Damsluis
    Door de damsluis werd het water vanuit het Boezemkanaal langs de fortgracht naar het Voorkanaal gebracht.
  • 10Inlaatduiker
    Halverwege, tussen de Slaperdijk en het fort is een inlaatduiker.
  • 11Coupure
    Richting het fort een coupure (opening in de wal) met aan weerskanten een grondophoging om de opening snel te kunnen dichten.
  • 12Grenspaal
    In de sloot is een grenspaal met het opschrift D 41(Ministerie van Defensie). Het gebied was na de oorlog nog intensief door het ministerie in gebruik. Veelal zie je de letter O van het oude Ministerie van Oorlog.
  • 13Stoomgemaal
    Het stoomgemaal is gebouwd in 1843 en is voorzien van schepraderen. Deze raderen zijn zo ontworpen dat ingemaald en uitgemaald kan worden om zo onafhankelijk van de waterstand het water regelen ten behoeve van de onderwaterzetting.
  • 14Damsluis
    Damsluis om het water van het Spaarne af te sluiten van het inundatiegebied.
  • 15Pompen
    Pompen om het voorterrein onder water te kunnen zetten.
  • 16Inundatieduiker
    Na het aanleggen van de Voorstelling had de inundatieduiker met ontvangstkom geen functie meer.
  • 17Damsluizen
    Damsluizen in de Haarlemmervaart bij Halfweg
  • 18Dam in de Fuikvaart
    Damsluis
  • 19Duiker
    Duiker

Activiteiten in deze route

Tags bij deze route

Kijk bij de veelgestelde vragen of maak een keuze hieronder.

U kunt nog 250 karakters intypen
Ben je geen robot? Los dit simpele sommetje op: *
20 - 1 =
Ook de gratis nieuwsbrief van de Stelling van Amsterdam ontvangen?
Schrijf je in  
naar boven

Begaanbaar deel van een inundatie in de vorm van een hooggelegen terrein, een weg, (spoor)dijk of een waterweg.

Verdedigingswerk dat een acces verdedigt

Onderstel voor een vuurwapen

Ook wel bolwerk. Vijfhoekige uitbouw van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Samenvoeging van een aantal stukken geschut in één organisatie.

Door een aarden wal van de vijand afgeschermde weg waarlangs manschappen en materieel konden worden verplaatst.

Het door metselwerk, beton of grondlaag bestand zijn van een gebouw tegen geschutsvuur.

Beschutte plek van waaruit de verdedigers de vijand kunnen bestoken.

Granaat gevuld met hoogexplosieve springstof.

Een (lage) uitbouw in een gracht van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Ook wel schotbalksluis. Tijdelijke waterkering, door het stapelen van balken in uitsparingen, om het water van een inundatie tegen te houden.

Militaire oefening

Zijwaarts gericht vuur.Groot flankement: ondersteunend vuur naar de nevenforten. Klein flankement: vuur dat de eigen omgeving van het verdedigingwerk bestrijkt.

Naar de vijand gericht deel van een verdedigingsweg.

Een onderdeel van het leger dat o.a. als taak heeft om tijdelijke en permanente verdedigingswerken te bouwen. De naam is afgeleid van het Franse woord ingenieur.

(houten) Loods waarin artillerie- en geniemateriaal werd opgeslagen.

Verzamelnaam voor vuurmonden.

Flauw aflopend talud dat buiten de fortgracht ligt en dat vanaf de frontwal met vuur kan worden bestreken.

(Betonnen) onderkomen voor manschappen, in de jaren ’30 onder andere toegevoegd aan het oostfront van de Vesting Holland.

Pantserkoepel die tijdens het geven van vuur omhoog wordt geheven om in rust weer te verzinken en onzichtbaar te worden.

Tabel die is aangebracht naast de geschutsopening om de bedieners van het geschut inzicht te geven in afstanden tot de doelen en de daarmee samenhangende geschutshoeken.

Onderwaterzetting waarmee een vijand op afstand wordt gehouden.

Ook wel inlaatsluis. Sluis die is aangelegd met als doel om water in een bepaald gebied in te laten.

Ruimte die tegen vijandelijk vuur is gedekt en die is voorzien van een schietgat waarachter een vuurwapen wordt opgesteld.

Van de vijand afgekeerde zijde van een verdedigingswerk.

In de forten van de Stelling van Amsterdam is het een kazemat aan de keelzijde van een fort waarmee flankerend vuur op het voorterrein van de buurforten wordt gegeven en van waaruit de keelzijde wordt verdedigd.

Wet van januari 1853, waarin beperkingen waren opgenomen met betrekking tot het bouwen in de nabijheid van verdedigingswerken, de zgn. verboden kringen, om een vrij schootsveld te waarborgen.

Lineair stelsel van samenhangende verdedigingwerken.

Batterij die in de onmiddellijke nabijheid van een verdedigingswerk ligt en die taken uitvoert die vallen onder dit verdedigingswerk.

Waterzuiveringsinrichting die de kwaliteit van het drinkwater verbetert door er ijzer aan te onttrekken.

Stelling waarin terugtrekkende troepen kunnen worden opgenomen.

Batterij die achter pantserplaten is opgesteld.

Fort met één of meerdere gepantserde geschutsopstellingen.

Draaibare gepantserde geschutsopstelling.

Geschut voor frontaal vuur over grote afstand, direct gericht op de vijandelijke posities.

Vuur dat er op is gericht om vijandelijke artillerie uit te schakelen

Eenvoudig (tijdelijk) verdedigingswerk met kleine bezetting.

Ondergrondse, bomvrije verbindingsgang.

Laatste toevluchtsplek voor de verdedigers binnen een verdedigingswerk, dat zelfstandig kan worden verdedigd.

Bomvrije bergplaats voor geschut of ander onmisbaar materieel.

Gedeelte van en terrein dat onder vuur kan worden genomen.

Open binnenruimte van een fort.

Grondplan of plattegrond.

Benaming van het verband dat in 1922 ontstond door de samenvoeging van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Stelling van Amsterdam en het zuidelijk rivierenfront.

Wet van 18 april 1874 waarin de vestingwerken werden bepaald die deel uit gingen maken van de landsverdediging.

Aarden ophoging rond een verdedigingswerk, voorzien van een borstwering.