Duik de geschiedenis in

De bouwstenen van de geschiedenis

Om de geschiedenis van de Hollandse Waterlinies te doorgronden, heb je een aantal bouwstenen nodig. Waarom bedacht iemand ooit om stukken land onder water te zetten om zo de vijand tegen te houden? Hoe werkt inundatie eigenlijk en hoe zorgden de Nederlanders dat de juiste delen van het land blank kwamen te staan? Wat maakt de Hollandse Waterlinies zo uniek dat de forten, batterijen, sluizen en inundatiegebieden de UNESCO werelderfgoedstatus hebben gekregen? We nemen je graag mee in de geschiedenis en geheimen van de linies.

Het ontstaan van de linies

In 1815 startte de bouw van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een verbetering en uitbreiding van de gedateerde (Oude) Hollandse Waterlinie. Met als grootste verschil dat de stad Utrecht nu binnen de linie valt. In 1880 volgt een nieuwe bouwfase met de aanleg van de Stelling van Amsterdam. Mocht de vijand door de eerste linie breken, dan zou deze stelling dienen als laatste wijkplaats. Zo'n laatste wijkplaats heet ook wel een Nationaal Reduit.

Al sinds de middeleeuwen zetten Nederlanders het water naar hun hand. In eerste instantie om het moerasachtige land geschikt te maken voor land- en woningbouw. Maar later werd het water ook als bondgenoot ingezet: waterbeheersing als militaire verdedigingsstrategie. Het lage polderlandschap kon onder water worden gezet om de vijand de weg te versperren.

Ontdek meer over het ontstaan
Een kasteel omringd door vestingwerken en groen.

De werking van de linies

De Hollandse Waterlinies zijn uniek in de wereld door de combinatie van landschap, watermanagement en forten. In het landschap liggen onzichtbare verboden kringen en inundatievlaktes. Iets wat voor een ongetraind oog niet te zien is, maar wat de stille en lege kracht is achter de werking van de linie.

Water werd ingezet om de vijand tegen te houden. Via een heel handig systeem van sluizen, dijken en kanalen werden brede stroken land onder water gezet.

De forten maken de verdediging compleet. Deze liggen op de plekken die niet onder water gezet konden worden, maar wel belangrijk waren in het sluiten van de waterlinie. Ook beschermden zij de waterwerken. De militaire werken laat meer dan 300 jaar historische ontwikkeling zien van de militaire architectuur op het gebied van vestingbouw.

Lees meer over de werking
Een waterpartij met daarin een cortenstalen beeld van een soldaat op een paard.

UNESCO werelderfgoed

De Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam vormen samen het UNESCO werelderfgoed Hollandse Waterlinies. Op 26 juli 2021 heeft het Werelderfgoedcomité de Nieuwe Hollandse Waterlinie toegevoegd aan het UNESCO Werelderfgoed Stelling van Amsterdam.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam zijn erfgoed van wereldniveau. Ze zijn uniek en verdienen het om behouden te blijven voor volgende generaties. Militair-historisch vormen de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam één waterlinie.

Wat houdt werelderfgoed in?
Een betonnen fort omgeven door bomen en gras.

Weetjes en geheimen van de linie

Wist je dat de hoofdverdedigingslijn van de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie samen meer dan 200 kilometer lang is? Deze linies vormen een groen lint langs de Randstad. Met op sommige plaatsen een breedte van wel 5 kilometer. De Hollandse Waterlinies tellen 96 forten, 2 kastelen en 6 vestigingen en zijn gebouwd tussen 1815 en 1940.

En wist je dat de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie behoren tot de grootste militaire Werelderfgoedsites van de wereld. Ze sieren het rijtje samen met de Romeinse Limes en de Chinese Muur.

Ontdek meer weetjes
Een bakstenen fort, omgeven door groen tegen de ondergaande zon.

Tijdlijn - Bekijk de geschiedenis van de Hollandse Waterlinies door de jaren heen