De oorlogen maakten ook duidelijk dat de geschutstechniek grote vorderingen maakte en dat bestaande vestingwerken daar niet meer tegenop waren gewassen. De dracht en de vuursnelheid van het geschut waren vergroot en de precisie was verbeterd door de introductie van de getrokken loop. 

Onder druk van deze omstandigheden zag Nederland zich genoodzaakt om de landsverdediging ingrijpend te herzien. De Vestingwet van 1874, de wet tot regeling en voltooiing van het vestingstelsel, bekrachtigde dit. De belangrijkste maatregel was de ontmanteling van tientallen vestingsteden, vertegenwoordigers van een achterhaalde oorlogsvoering. Zij kregen nu ruimte voor zeer noodzakelijke stadsuitbreiding. Verder werd bepaald dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie de hoofdverdedigingslijn van het vestingstelsel was en dat er rond Amsterdam een nieuw aan te leggen kringstelling zou komen als Nationaal Reduit: de Stelling van Amsterdam. Bij een vijandelijke doorbraak konden het leger en de regering zich terugtrekken op het reduit in afwachting van hulp door een bevriende mogendheid.

Belangrijk discussiepunt was het tracé van de hoofdverdedigingslijn van de nieuwe kringstelling. Hiervoor werden verschillende voorstellen gedaan en verschillende ministers van oorlog beten er hun tanden op stuk. Tussen het eerste plan uit 1870 en het definitieve plan uit 1894 passeerden negen verschillende voorstellen de Tweede Kamer, alle gebaseerd op de mogelijkheden om inundaties te stellen. De Stelling van Amsterdam zou in de eerste plaats een waterlinie worden, met op regelmatige afstand van elkaar forten om de accessen te verdedigen.

Daarnaast kon men het in militaire kringen niet eens worden over het fortontwerp. In het algemeen waren de voorstellen traditioneel van aard - een enkele uitzondering daargelaten - en had men nog weinig oog voor de internationale ontwikkelingen op vestingbouwkundig gebied. Forten werden gezien als aardwerken met een vereenvoudigde gebastionneerde plattegrond, voorzien van gemetselde bomvrije gebouwen.

Het eerstvolgende fort dat werd gebouwd was het Fort Abcoude. Dit fort, aangelegd tussen 1883 en 1885, kreeg dezelfde taak als het mislukte Fort in de Laander en West-Bijlmerpolder. Het wordt beschouwd als het eerste fort van de Stelling van Amsterdam. Het was nog steeds traditioneel van opzet met een vereenvoudigde gebastionneerde plattegrond, open aarden batterijen en gemetselde bomvrije gebouwen. Er was geen rekening gehouden met de ontwikkelingen in de geschutstechniek. De introductie van de brisantgranaat met hardstalen punt rond 1885 maakte de gemetselde gebouwen, die tot dan toe als bomvrij werden beschouwd, in één klap verouderd.
Oorspronkelijk stonden meer forten volgens hetzelfde ontwerp op stapel, maar de legerleiding besloot om een pauze in te lassen en om deze te benutten voor een nieuw, moderner fortontwerp. De pauze duurde tien jaar.