Ons geheugen gaat terug naar 1988 met het kopen en lezen van het toen nieuwe boek De Stelling van Amsterdam; vestingwerken rond de hoofdstad 1880 - 1920. We hadden natuurlijk wel van de Stelling gehoord en hier en daar betonnen forten in het landschap gezien, maar hoe het precies zat werd pas duidelijk uit dit eerste standaardwerk. Het werd een belangrijke inspiratiebron voor onze verdere belangstelling en toekomstige activiteiten.

Jaren later, om precies te zijn zaterdag 10 juni 1995, namen dertig lezers van Historisch Nieuwsblad deel aan een door ons georganiseerde dagexcursie. Doel was de Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie meer bekendheid te geven. Tijdens een vaartocht over de Vecht werden bezoeken gebracht aan Fort aan de Ossenmarkt in Weesp, Fort bij Hinderdam en Fort Kijkuit. Door contacten die wij toen legden, konden wij als historici een werkruimte huren in Fort aan de Ossenmarkt en bezochten de oprichtingsbijeenkomst van het Platform Stelling van Amsterdam op 11 juni 1996 in IJmuiden. Daar werden de plannen van de pas opgerichte Stichting Stelling van Amsterdam gepresenteerd. Een belangrijke mijlpaal was de plaatsing van de Stelling op de Werelderfgoedlijst van UNESCO in december datzelfde jaar. Voor ons was de plechtigheid in het Provinciehuis in Haarlem niet alleen een mooi moment om mee te maken, maar ook aanleiding om een expositie samen te stellen over de Stelling van Amsterdam en hierover te publiceren in het regionaal historisch tijdschrift Werinon.

Bij voorbereiding van de expositie, waarbij het vooral om beeldmateriaal ging, kwamen ook leuke dingen uit eigen familiearchief tevoorschijn: grootvader Zeller was tijdens de Eerste Wereldoorlog als militair gelegerd op Forteiland Pampus en stuurde een briefkaart naar zijn toekomstige echtgenote. De expositie was voor het eerst te zien in de entreehal van het Stadhuis/Muziektheater in Amsterdam in mei-juni 1997. De publieke belangstelling voor het verhaal en de afbeeldingen van de Stelling bleek groot, mede omdat internet toen nog in de kinderschoenen stond. Gestimuleerd door aandacht van radio en pers reisde de expositie daarna langs tal van plaatsen in het Stellinggebied, zoals Uithoorn, Hoofddorp, Midden-Beemster, Edam, Fort bij Spijkerboor, Halfweg, Nederhorst den Berg en Weesp.

Het was niet vanzelfsprekend om Fort aan de Ossenmarkt voor publiek open te stellen. Het was in de jaren tachtig opgeknapt en in 1992 opnieuw in gebruik genomen. Sindsdien zijn er verenigingen, een muziekschool en kleine bedrijfjes in gevestigd. Om die reden was het fort maar één dag per jaar voor publiek toegankelijk: op Open Monumentendag. Dit zou veranderen met de eerste Stellingmaand in september 2003. Met steun van de gemeente Weesp, de eigenaar van het fort, bood de Stellingmaand ons een prima gelegenheid om het fort vaker en aan meer mensen te laten zien. Hans Broekmeulen coördineerde in die tijd de activiteiten van de Stellingmaand. Op zijn verzoek deden we ook in andere forten rondleidingen en werkten we mee aan teksten van folders, de Fortenwaaier en de website van Werelderfgoed Nederland. Het was prettig om via het platformoverleg, dat toen meestal plaatsvond in Wormer, ervaringen uit te wisselen met anderen over activiteiten op de forten.

In overleg met Natuurmonumenten maakten we in 2004 een start met rondleidingen op het Forteiland bij Hinderdam, een tot dan toe voor het grote publiek onbekend en ontoegankelijk fort. Vijf jaar later konden we tijdens het zomerseizoen vanuit Fort aan de Ossenmarkt de eerste vaartochten over de Vecht uitvoeren voor dagjesmensen met afwisselend bezoeken aan het Muider Muizenfort, Fort Uitermeer en Fort bij Hinderdam (www.leisurehistory.nl). Hierbij werd vruchtbaar samengewerkt met Guus Kroon in Muiden en de VVV in Weesp. Intussen speelden we een bemiddelende rol bij de restauratie van fortluiken en trappen op het voormalig fortterrein in Weesp door de Stichting Herstelling.

Hoogtepunten beleefden we met het door Cultuurcompagnie Noord-Holland in onze regio georganiseerde Festival Op de Bres in 2011 en de historische excursies en andere activiteiten in Fort aan de Ossenmarkt in 2013. Hieraan leverden ook andere gebruikers van het fort hun bijdrage op het gebied van muziek, theater en kunst. Naar ons idee is het fort als cultureel erfgoed volwassen geworden.

Ron Zeller en Pim Griffioen Fort aan de Ossenmarkt, Weesp